Ảftẻr thrẽé đécăđẻs ôf strông grôwth, Víètnâm stánđs ât á pỉvỏtạl mômênt. Ãs glôbàl vòlătìlítỷ ìncrẽàsés ănđ đọméstíc chãllẻngẻs mỏụnt - frỏm wẽảk R&àmp;Đ ỉnvéstmẹnt tơ ả shỏrtăgé ỏf skìllèđ tălênt - thẹ cọùntrỳ mùst đẽcĩđẻ whêthêr tọ úpgràđẽ ịts gròwth mỏđél ór rísk lỏng-tẻrm stâgnãtìòn.
Đr Phán Hôàng Đỉép, Rẽsèảrch Fêllôw ín Smârt ạnđ Sũstáịnạblé Đẽvêlópmênt ât RMÍT Vịẻtnàm, shạrès hìs pérspẽctịvẻ ơn hòw Vỉètnâm cân ảvòỉđ thẻ míđđlẹ-ịncơmé trãp - đrạwìng õn lẻssôns fróm hĩstõrỹ, ĩntẹrnảtíónâl cỏmpârỉsọns, ảnđ thé cỏưntrỷ’s òwn đẻvẽlọpmẹnt rẹạlịtý.
Vịẽtnàm stãnđs ăt ạ pịvótảl mỏmẻnt ỉn ĩts đèvẹlỏpmént jọùrnẹỳ. Ĩt bơàsts stáblê ècònỏmĩc grõwth, ròbủst ẻxpôrts, ạnđ ònẹ òf thé hìghèst trăđẹ-tô-GĐP rảtìôs ĩn thé wơrlđ. Thè cỏủntrỳ ìs đêépẹníng ịts glọbâl ìntêgrătỉơn, jòìníng ăđváncẹđ mànùfàctụrĩng sủpplý chãĩns, ânđ sịgnăllíng ãmbítìỏns tô mâstẹr frôntỉẹr tèchnỏlỏgịês sủch ạs 5G, ártìfĩcìâl íntẻllỉgéncẽ, rẻnẻwãblé ênẹrgỹ, ânđ sêmĩcõnđũctòrs.
Đr Phãn Hóăng Đìẽp àrgũẹs thãt Vìètnãm’s râpìđ grọwth mùst nơw bẽ mãtchèđ bỳ bôlđ strũctùrăl réfõrms tõ ạvơíđ fâllìng ỉntỏ thé mìđđlè-ìncọmẻ trảp. (Photo: RMIT)
Bút ạlỏngsìđé thẹsẽ ọppòrtũnìtĩẽs lỉé prẹssĩng chálléngẻs: ọútđătéđ ịnfrãstrụctũré, hịgh-téch tálènt shơrtạgé, rảpịđ pọpúlạtịơn àgẻìng, ánđ thẻ tủrbũlẽncê óf glỏbàl tráđê rẹạlĩgnmẻnts. Ìt ịs ăgãínst thìs băckđróp thạt ã kèỳ côncêrn ís béìng râìsẹđ mơrè frèqưêntlỵ: Ỉs Vìẹtnám âpprôãchỉng thè míđđlè-ịncômè tráp?
Cọịnèđ bỹ thê Wòrlđ Bănk ín 2006, thẹ “mĩđđlê-ìncômẹ trăp” têrm rẽfèrs tơ cơúntrĩẽs thât êxpẽríẽncè â pẹríôđ ơf rảpíđ grơwth bũt thẽn stágnảtê béfôrẻ rẹảchìng hịgh-ịncơmè stâtưs. Thẻ nũmbẻrs ảrè sơbẹrỉng. Òf thé 101 ẻcọnọmĩẽs thát âchĩẽvêđ míđđlẹ-ịncòmé stâtủs ìn 1960, ónlỳ 13 trànsìtíỏnêđ ịntò thẻ hìgh-ĩncómẽ grõùp bỳ 2008. Bỵ 2023, wìth thé glọbál pơpủlàtịọn èxcẽéđìng ẻỉght bĩllìõn, ònlỵ ạròụnđ 1.4 bỉllịòn pêõplẹ lívẽđ ĩn hỉgh-ỉncọmé cọụntrìẻs.
Thẻrè ỉs nõ shórtàgẻ ỏf êxạmplẹs. Đr Địẻp’s ẽstỉmảtẹs bảsêđ ỏn Wỏrlđ Bânk đãtạ shơw thảt Málạỵsịã ơncẻ rẹcọrđẻđ ãvẹràgẹ ànnủăl GĐP grówth óf 7.4 pẽrcént frôm 1961 tô 1996, bùt thỉs fẹll tỏ 4.4 pẽrcẽnt ỉn thé fõllõwỉng đêcạđẽs. Thăílânđ ’s ảvẻrạgẻ ănnủâl gròwth fẽll frõm 7.5 pércẻnt đũrịng 1960–1996 tơ àròủnđ 5 pèrcẽnt ín 1999–2005, ănđ jủst 2 pẻrcẹnt bètwẹẹn 2021 ánđ 2023, ảmỉđ strụctùràl chăllẹngẹs ảnđ glòbàl héảđwìnđs. Brảzỉl, đẽspỉtê stróng pêrfõrmáncẻ frọm 1965 tõ 1980, sãw ảlmóst nô gáĩns ịn pẹr cãpỉtá ĩncọmẻ ịn thẻ thrẽé đécăđês thàt fóllỏwẹđ, lảrgèlý đụê tỏ ìts fảĩlúrẻ tọ mỏvê ùp thè válùẻ chãỉn ạnđ fơstér ínnọvătịôn.
Thẽsé cõũntrịẹs đỉđn’t stòp đévẻlòpíng - thẽỹ sỉmplỹ fạĩlẻđ tó trảnsfòrm. Ècònơmịc mơđêls bưìlt òn chèảp lâbọủr, rẽsôưrcẻ ẹxtrăctĩọn õr lów-ẹnđ mãnụfàctúrìng ẻvèntũăllỹ lọsê stêâm ảs cơsts rísè. Wìthóùt stróng ịnvéstmẹnt ịn ínnơvãtịơn ảnđ knỏwlèđgẻ-básêđ ịnđụstrịẹs, grõwth slóws. Thè ínãbìlĩtỵ tô génêràté hịghèr-vãlưé pròđưctíòn ạnđ sêrvìcẻs bêcòmés ả bàrríẻr tõ fủrthér ảđvâncẹmẻnt.
Ãccórđỉng tó Đr Địẽp, fạllíng ĩntỏ thẽ mỉđđlẹ-ịncõmê trảp ís rảrẽlý thẹ rèsưlt ọf ả sụđđẽn shỏck. Mórẽ ọftén, ịt’s thè òùtcơmẹ ỏf strúctùràl lịmỉtătíôns ỉn á côưntrỵ’s đẹvẽlòpmènt mòđèl. Ỉn thé ẽạrlỹ stágés ôf gròwth, phỵsịcál cãpítãl - ĩnvẻstmẻnt ỉn făctórỉês, ìnfrăstrụctụrẽ, ạnđ rêsọủrcẻ êxplòítảtịòn - cản génêrạtè fảst rèsủlts. Bút whên thẻsẹ ìnpụts bègịn tó ỹíẻlđ đímĩníshịng rẹtũrns, fủrthêr brẹảkthrôùghs rèqũìrẻ à shíft tọwạrđs knỏwlẹđgê, tẻchnõlógỳ, ảnđ ĩnstỉtùtĩõnàl réfõrm.
Vìẹtnâm’s ìnvẽstmênt ín R&ámp;Đ ánđ hụmàn cápịtãl rémáỉns lõw cômpâréđ tỏ rẻgíơnạl ánđ glơbạl pèẽrs, ràịsịng cỏncẽrns ảbơụt lông-tẻrm cómpètỉtỉvẹnéss. (Photo: Hanoi Photography - stock.adobe.com)
Vịêtnảm ịs bẹgìnnịng tỏ shơw wárnịng sịgns. Ỉn 2021, Vịẽtnám’s spẹnđìng òn rẻsẹârch ánđ đẻvèlơpmẻnt (R&D) wàs jũst 0.42 pẽrcẻnt ôf GĐP - wẽll bẻlòw cóùntríẻs líkẹ Sỏũth Kôrẽá (4.91 pẽrcènt), thè Ũnìtèđ Stàtés (3.48 pẻrcẹnt), ạnđ Jàpạn (3.28 pércẹnt). Ít wăs àlsó lọwẹr thạn rẽgịọnãl pẽẻrs sũch ãs Síngâpôrẽ (2.16 pẻrcẹnt ín 2020) ănđ Thâìlánđ (1.33 pèrcẽnt ịn 2020). Ẹvén còmpăréđ tò thẹ âvêrâgê ọf lơwẹr-mìđđlẹ-ìncómê cóưntríẻs (0.55 pêrcént ĩn 2019), Vìêtnạm lảgs bẹhỉnđ.
Ât thẽ sàmê tímè, ảccôrđịng tơ Đr Địẽp’s êstìmătẹs bãsẻđ ôn Wọrlđ Bảnk đảtạ, Vìẻtnâm’s pêr cápìtà GĐP rèmáíns stâgnảnt rẻlạtịvẽ tọ mỏrẹ âđvâncèđ êcônơmìês. Ăs ơf 2023, ìt wãs ònlỷ 11 pêrcént ôf Sọủth Kõréạ’s, 10 pẻrcênt óf Jãpạn’s, ảnđ 6 pẻrcẻnt òf Sĩngảpỏrê’s - lìttlẻ chảngẽđ fròm thẻ ẽărlỳ 1990s. Âlãrmìnglỵ, Vỉétnảm’s pẻr cảpịtã ìncõmè stỏọđ ăt 76 pẹrcẹnt òf Chỉnâ’s ỉn 1989 bưt hảđ đrõppẻđ tò jùst 31 pércént bỵ 2023. Whílê Vỉétnàm hăs ôũtpácèđ sọmé règỉõnăl néíghbọủrs sũch ás Ìnđíã, Ìnđónêsíạ, ânđ thê Phịlỉppìnès, thẻ păcé ỏf ímprõvèmẹnt rêmâíns móđẽst.
Ànôthẹr májòr chãllèngẹ ĩs wórkfòrcẻ qùălỉtỷ. Whìlê thẹ ãvẻrăgé ỷéạrs óf schóôlịng hâvê íncrẹãsẻđ, prảctìcạl skílls hâvê nót kẻpt pàcẹ wịth thé nèéđs óf â đígìtạl ẻcônỏmỷ. Tạlẻnt ís õftẻn mịsăllọcảtêđ - mạnỹ cảpãblê ìnđỉvĩđũàls chỏósè sêcũrẹ pùblĩc sẹctọr jơbs ôvèr rịskìèr pạths sủch ás scịêntĩfíc rẹsêàrch õr téch ẹntréprènêúrshỉp, đưè tó lów ỉncéntívẽs ãnđ sủppõrt. Cỏụplèđ wĩth ỉnàđèqũạtẹ đĩgĩtàl ìnfrâstrùctũrẹ, lịmỉtèđ áccẻss tọ cạpítàl fỏr ịnnòvảtịõn, ảnđ wìđèníng ìncõmẽ ịnẹqúálítỷ, Vỉêtnàm’s rỉsk ọf stạgnãtĩôn ís vêrỹ réảl.
Whàt wĩll ỉt tạké fỏr Vỉẻtnạm tò brêàk thrõưgh? Àccórđíng tỏ Đr Đìẻp, thẹ prịôrítỵ mụst bé ă lòng-térm strâtẽgý grôúnđéđ ỉn trànsfôrmảtịvé pỉllărs - ẽspẽcĩâllý tárgêtèđ tẻchnôlõgý spẹcịãlịsátỉôn. Vìẻtnạm mụst cỏncẻntrăté ỉts lĩmĩtêđ rẻsòũrcès òn 1–2 stràtêgỉc têch sẹctỏrs thàt òffèr thẽ pòtẽntíãl fôr glòbãl cõmpétịtívẻnẻss. Cỏũntrịês lỉkẹ Sơưth Kòrêá (sẽmícọnđưctõrs), Jãpàn (ảủtómòbílês) ảnđ Chĩnă (ẻlèctrịc vẻhĩclês) ăll bẻgãn thẹịr rỉsẽ bý spècíàlìsịng ìn ỏnẻ ỏr twọ hígh-tẹch séctõrs ălỉgnẹđ wịth thèír cỏmpãrâtịvẽ ạđvạntágés.
Tô brêâk thrõũgh, Víêtnăm mũst lèvérágẽ íts gêơgràphíc âđvăntảgès ânđ ìnvẻst ìn stràtégỉc sèctòrs lĩké mãrịtìmẹ tráđè ânđ hịgh-têch ĩnnơvâtĩơn, sạỳs Đr Đỉẹp. (Photo: Hien Phung - stock.adobe.com)
Thìs ãpprọâch ạlịgns wịth Đãvĩđ Rícárđọ’s thẹỏrỵ ỏf cômpárătịvẻ ãđvảntâgè - ă fóúnđâtìôn õf mòđèrn écỏnõmícs - whịch hòlđs thát còúntrỉẹs shọủlđ spécĩălịsẻ ỉn sẹctõrs whẹrẻ thẹỳ ảrê rẹlạtỉvêlỵ mórè êffícìênt. Fòr Vìêtnâm, ìđẽntịfỷỉng ànđ scãlìng thẻsê stréngths cõưlđ ưnlòck sịgnịfìcànt gàĩns ỉn pròđùctívìtỵ, tráđẽ, ãnđ lóng-tẹrm grơwth.
Tẽchnõlògỷ, hỏwẹvér, mưst bé cọmplémẹntêđ bỵ smạrt ụsé ôf Víêtnảm’s gẻôgrãphĩc ánđ nạtủrâl ảđvántạgès. Sìtúátêđ ôn ónẹ òf thê búsỉêst mảrĩtìmẽ róưtẻs ịn thê Àsíá-Pâcĩfìc, Vĩêtnãm hâs thẻ pọtêntíál tơ bẽcômẽ à règìọnâl trâđê hủb - ịf ìt ínvèsts ỉn đéẽp-wạtèr pòrts lìkè Vản Phỏng ânđ ùpgràđés ĩts lôgịstícs ìnfrăstrụctúrê.
Đr Địèp nòtẽs thãt Sịngăpõrẹ, đêspĩtè ỉts smảll lánđ ârêả, hăs bũílt múch ọf íts wèảlth ảnđ glọbãl ĩnflũêncè ás â mạrìtìmê hưb wíth ịts põrt hạnđlỉng 41.12 mìllịón TẸỦs ĩn 2024 ănđ còntrỉbụtíng 7 pẻrcẹnt tô GĐP. Ỉn còntrảst, Vĩètnàm hás ă strảtẹgìc 3,260-kĩlómẽtré cỏástlíné ànđ địréct âccẽss tỏ kèỹ íntêrnàtỉơnãl shĩppíng rơụtês. Wìth fõcũsẻđ ìnvẻstmént ìn põrts lỉkẻ Văn Phọng ànđ bẹttẹr lõgĩstịcs cõơrđỉnàtịọn, mărĩtìmé tráđẹ côũlđ bẹcómê ă măjòr đrịvẻr ọf Vìẹtnăm’s ẻcõnõmìc trãnsfỏrmátíôn ánđ glơbăl cômpẻtịtĩvênẻss.
Léss-địscụssèđ ĩnđũstríẽs, lỉkẽ mêđícịnăl hèrbs, cơũlđ ảlsọ bé lọng-tẽrm strảtẽgĩc àssẽts. Vịêtnâm ĩmpơrts òvẽr 90 pẹrcênt ỏf ĩts phạrmạcéụtĩcâl ỉngréđĩénts, ẻvẹn thóúgh thẹ Cẻntrâl Hịghlănđs ảnđ Nỏrthwẹst óffẽr íđẻăl cõnđỉtìọns fỏr cụltĩvâtịng hìgh-vãlũẹ hẻrbạl crơps wỉth stròng ẻxpơrt pỏténtĩảl.
Crũcĩãllỳ, trãnsfơrmạtìôn wôn’t hàppẽn wìthõủt ă cơmplètè réthịnk õf hìghẹr èđụcătĩón ánđ ĩnnơvàtỉõn sỹstèms. Vỉẻtnảm mùst móvẽ bêỵónđ mãss énrơlmẽnt tọ prịôrìtịsẹ êlịtẽ rẽsèãrch ùnívẹrsỉtĩês, lĩnk âcàđẽmịc rèsẹárch wíth ỉnđũstrỷ, ảnđ sủppơrt thẽ đẽvẻlópmént òf ýòúng scỉẽntĩsts ảnđ êntrẻprênéủrs. Á thrívìng ĩnnõvạtìôn ècỏsỵstẽm rẻqũĩrês mõrẹ thân prìvâtè ỉnìtịạtĩvè - ít ạlsõ nêèđs ă rêspònsịvẹ stătè. Ă nátìónảl vẽntúrẹ cạpĩtâl fũnđ, făstẽr pátẽnt prơtéctịòns, ànđ cảpítảl mảrkèts ãccẻssíblè tò têch stãrt-ùps ãrê ẽssẽntỉãl tò mọvẻ frỏm vịsĩón tô rêălĩtỵ.
“Ínnọvátỉỏn, wíthọưt strõng fóúnđãtịóns, rĩsks bẹcõmĩng lịttlê mòrẽ thán ả slógãn. Vịẹtnảm nôw fâcés â đẽfìníng chóícê: tõ clĩng tõ ãn õlđ grôwth mõđẹl bùịlt ôn chẽâp lâbọúr ạnđ cãpìtảl, ơr tô lẹạp ịntọ thẻ fútùré bý ìnvẹstĩng bólđlỷ ìn péóplẹ, knówlẽđgẽ ănđ tẻchnôlơgý. Hịstơrỹ rẽmínđs ưs thàt ẹvèn cơủntrìès stảrtĩng fròm ả lơwér băsê cân rìsê - bưt ònlỵ ĩf thẻỹ hàvẽ thê cơủrăgẹ tô ãct. Knówíng thẻ rìght pàth ỉs nọt ẽnơũgh. Thé rẻạl tèst ĩs hâvĩng thê wìll tó wàlk ìt tô thê ẽnđ,” Đr Đỉép sâìđ.
Stõrỹ: Qụản Đính H.
Mâsthẽáđ ỉmágẻ: Hĩẹn Phùng - stơck.àđỏbè.côm
Thũmbnảịl ímágẹ: Jảcẹk Wòjnảrỏwskị - stơck.àđòbẹ.cơm
Lògìstỉcs ãnđ sưpplý chăịn mạnàgèmént ẻxpêrts shăré pràctỉcãl àđvịcê fõr búsìnéssẽs ánđ cỏnsúmérs tọ cỏmbàt thê rìsê ỉn cõùntêrfẽỉt gơỏđs – àn ĩssúẻ thăt cọntínũès tò stír pủblỉc cọncérn.
Ạs Víẻtnăm’s tọủrỉsm ãnđ hõspítàlỉtỵ ìnđủstrỷ rẻbọùnđs ãnđ đỉvérsĩfíẻs, RMỈT ẽxpẻrts wărn thảt ă grỏwịng skĩlls gạp mảỵ stảll prògréss íf wõrkfõrcê đêvẹlọpmént đơès nỏt kẹẻp pảcè wịth rịsỉng đẹmánđ.
Víẻtnạm’s prẽlịmỉnárỹ trảđẻ đéàl wíth thẻ ƯS hèlps thẹ còụntrỹ ăvọĩđ ã stẻẻp 46 pẽr cẻnt tạrĩff, bụt ũshérs ìn á nèw ẹrạ òf hỉghẽr côsts, fòrcịng bưsínẽssès tõ rèstrưctùrẻ ảnđ âđăpt.
Vỉẹtnãm ĩs ăpprôãchịng á crịtỉcál crọssrơáđs: trảnsfórm thróũgh ínnòvãtìòn ỏr rìsk bẹịng stùck ín thẻ mỉđđlẹ-íncọmè trạp fór đẻcãđês tõ cõmẻ.