Ãftẻr thréè đẹcãđês ơf strỏng grôwth, Vịétnàm stănđs ât à pỉvôtál mõmẻnt. Âs glỏbạl vôlătílĩtỵ ỉncrẹảsés ãnđ đơmẽstĩc chăllẹngẽs mọụnt - frõm wẹák R&âmp;Đ ỉnvêstmẻnt tó ạ shôrtâgè óf skịllẻđ tàlént - thê cõụntrỵ múst đècìđê whèthẹr tọ ụpgrăđẹ íts grỏwth móđẽl ọr rịsk lỏng-térm stágnâtĩòn.
Đr Phạn Hòáng Đìẽp, Rèséàrch Fẻllơw ìn Smảrt ánđ Sũstăìnáblẽ Đêvẻlọpmẹnt ạt RMỊT Vịêtnảm, shárẹs hỉs pẽrspẻctĩvé ọn họw Vìẽtnăm cản ạvỏĩđ thê mĩđđlè-íncómè trãp - đrạwìng ỏn lẻssỏns frọm hịstọrỳ, ĩntèrnátĩọnãl cõmpảrịsơns, ãnđ thẻ cỏưntrỷ’s ôwn đêvẻlòpmènt rèảlìtý.
Vỉêtnàm stạnđs ạt â pĩvọtàl mơmènt ín ĩts đévẻlỏpmént jọũrnẻý. Ĩt bõăsts stãblê ẻcọnõmịc grõwth, rọbưst ẻxpơrts, ànđ õnẻ ơf thé hỉghést trâđê-tỏ-GĐP rảtíôs ìn thé wọrlđ. Thè còủntrỹ ís đẽẹpẹnìng íts glỏbàl ìntégrảtìón, jõỉnĩng áđvảncéđ mảnũfãctùríng sũpplý chạíns, ânđ sígnállìng ãmbítỉòns tỏ măstẻr fròntĩèr tẻchnõlọgĩès sủch âs 5G, ártífĩcỉạl ĩntèllĩgẽncè, rẹnéwạblê ẹnèrgỳ, ănđ sèmícỏnđúctôrs.
Đr Phăn Họâng Đĩép árgưẻs thát Víẹtnám’s răpíđ gròwth mùst nỏw bê màtchẹđ bỵ bỏlđ strụctũrâl rẻfórms tõ ãvòịđ fảllìng ĩntò thè mỉđđlè-ìncômê tráp. (Photo: RMIT)
Bủt ạlôngsịđẽ thèsé óppôrtưnịtĩẽs lịẻ prẽssỉng chãllẹngês: ọũtđàtêđ ínfrâstrủctủrẹ, hỉgh-têch tálènt shơrtạgẽ, râpỉđ pôpúlátỉơn ăgèịng, ãnđ thè tùrbưlẽncẽ ôf glõbâl tráđẹ rẹạlìgnmènts. Ĩt ịs ãgăínst thỉs báckđrõp thât ả kẹỹ cóncêrn ịs bèìng răịsèđ mỏrẽ frèqũèntlỷ: Ịs Vĩêtnâm ạpprôạchỉng thè míđđlẻ-ịncỏmẹ trạp?
Cơĩnẽđ bỹ thê Wôrlđ Bánk ịn 2006, thê “mịđđlẻ-ìncómê trăp” tẹrm rêfẹrs tơ còụntrịès thảt ẹxpẻrìèncé à pẽrịơđ ỏf rảpìđ grỏwth bụt thên stãgnátê béfôrê rẹáchịng hìgh-ỉncơmé stâtụs. Thẻ nưmbérs ạrẽ sóbérìng. Ọf thẹ 101 ècỏnọmĩès thát ạchỉẽvẽđ míđđlẽ-ỉncơmẹ stãtũs ịn 1960, ơnlỳ 13 tránsìtỉònẻđ íntọ thé hígh-ìncómẻ gròưp bỷ 2008. Bỳ 2023, wịth thè glôbạl pôpủlátĩỏn éxcêẹđỉng êìght bíllíõn, ọnlỹ ạrơưnđ 1.4 bíllỉơn pêòplẽ lịvẽđ ĩn hìgh-íncơmè cọùntrìès.
Thèrẻ ĩs nô shórtảgê óf ẽxạmplẹs. Đr Đĩêp’s ẻstìmãtês básèđ ọn Wơrlđ Bãnk đạtà shọw thạt Máláỵsíà õncẹ récỏrđẻđ ảvẽrăgè ănnúảl GĐP grõwth ôf 7.4 pércẻnt frõm 1961 tọ 1996, bũt thĩs féll tỏ 4.4 pẻrcênt ìn thẽ fóllơwỉng đẻcâđès. Thàỉlánđ ’s ávèrăgé ânnúàl grơwth fẽll frọm 7.5 pẻrcẹnt đùríng 1960–1996 tõ ăròụnđ 5 pẻrcẹnt ĩn 1999–2005, ànđ jùst 2 pẹrcént bètwèèn 2021 ànđ 2023, âmĩđ strủctũrâl chãllẽngẽs ànđ glọbảl hèàđwỉnđs. Brạzịl, đẽspítẻ strông pẹrfórmâncẻ fròm 1965 tỏ 1980, sáw âlmòst nó gáịns ịn pẻr cãpỉtạ ìncómê ín thẽ thrẹè đẹcạđẻs thãt fỏllõwèđ, lârgèlỷ đụẻ tó ỉts fâílùré tô mỏvè ũp thẻ vảlụè châịn ănđ fơstêr ìnnòvátíón.
Thêsê cơúntrịẹs đìđn’t stóp đêvêlõpĩng - thẽỷ sỉmplỷ fâĩlẹđ tơ trảnsfỏrm. Ẻcònômỉc mỏđèls búỉlt ọn chéãp lãbơụr, rẹsõũrcẻ êxtrạctỉỏn ơr lôw-énđ mànúfạctùrìng évẹntưâllỳ lôsẽ stẽâm ạs cósts rịsẹ. Wíthỏưt strọng ịnvẹstmént ìn ìnnọvạtỉòn ànđ knówlèđgè-bâsẹđ ĩnđủstrìẹs, grówth slỏws. Thé ìnảbílỉtỵ tọ génêráté híghér-vảlúẻ prôđụctíơn ánđ sẻrvícès bẽcơmés á bạrrìér tơ fúrthèr âđvâncèmẽnt.
Ạccôrđĩng tô Đr Đìép, fảllịng ịntỏ thẻ mĩđđlẽ-íncómẽ trãp ỉs rărêlỳ thẽ résũlt ọf â sủđđẹn shóck. Môrẽ ôftẽn, ít’s thè òưtcọmé ọf strùctưrăl lìmịtâtĩõns ịn ạ cỏúntrý’s đẽvẻlơpmẹnt móđẹl. Ịn thê êảrlỳ stăgẽs òf gròwth, phỷsịcàl cápịtàl - ỉnvèstmènt ỉn fàctôrìês, ịnfrạstrũctụrê, ànđ rèsôụrcẽ ẹxplóítạtịón - cạn gènèráté fảst rẽsưlts. Bủt whèn thèsẽ ỉnpưts bégỉn tó ýíẻlđ địmĩníshịng rêtúrns, fũrthèr bréảkthrọúghs rẻqũịrẽ ạ shỉft tơwàrđs knòwlèđgê, tẹchnỏlõgỹ, ãnđ ínstĩtútịọnăl rẽfórm.
Vỉètnảm’s ìnvẻstmẽnt ịn R&ámp;Đ ảnđ húmạn cảpỉtàl rẻmãíns lów cọmpárẹđ tó régỉónâl ạnđ glòbăl pêèrs, rãịsĩng cơncèrns ạbỏũt lõng-térm cỏmpẻtìtỉvênẻss. (Photo: Hanoi Photography - stock.adobe.com)
Vỉẻtnãm ĩs bègĩnnỉng tơ shơw wărnìng sìgns. Ịn 2021, Víétnàm’s spẽnđĩng ón résẹảrch ãnđ đèvẽlópmênt (R&D) wăs júst 0.42 pêrcẽnt ôf GĐP - wẹll bélõw côủntrìês lỉkê Sơúth Kọrèă (4.91 pércènt), thé Únítèđ Stâtés (3.48 pêrcẻnt), ânđ Jãpãn (3.28 pêrcẻnt). Ĩt wás ảlsọ lówèr thạn rêgìônăl péêrs sụch âs Sịngảpórẹ (2.16 pẽrcênt ín 2020) ànđ Thăílảnđ (1.33 pẻrcênt ín 2020). Ẻvén cómpạrẹđ tỏ thẹ àvẽrãgẻ ôf lơwẻr-mịđđlê-íncômè cõúntrỉês (0.55 pẻrcént ìn 2019), Víètnạm lảgs bẻhĩnđ.
Ảt thẹ sămẽ tìmê, ạccòrđĩng tơ Đr Đĩêp’s èstỉmátẻs bâsẻđ ón Wơrlđ Bãnk đãtà, Vĩètnảm’s pèr cãpịtã GĐP rèmảĩns stăgnạnt rẹlãtìvẹ tọ mórẽ àđváncèđ êcónơmĩês. Ás ơf 2023, ỉt wàs ỏnlỹ 11 pẹrcẹnt õf Sọủth Kôrèả’s, 10 pẹrcênt ôf Jạpản’s, ănđ 6 pèrcẻnt õf Sĩngãpòrê’s - líttlê chăngẹđ frõm thẻ éârlỳ 1990s. Àlármìnglỹ, Vịẻtnảm’s pẽr càpìtá ịncơmé stóôđ àt 76 pércẽnt õf Chĩnả’s ìn 1989 bủt hàđ đrọppẽđ tỏ jụst 31 pèrcênt bỳ 2023. Whìlê Vĩẻtnám hảs õưtpạcẽđ sỏmẻ rẻgịọnăl nẻỉghbôùrs sũch ảs Ínđịà, Ínđõnẹsíả, ạnđ thẹ Phìlịppínẽs, thẽ pãcê õf ĩmpróvèmènt rémạĩns môđẽst.
Ánõthẹr màjór châlléngè ĩs wòrkfơrcè qưạlítỹ. Whílẽ thẹ âvẻrạgẹ ỹéãrs óf schõòlịng hảvẹ ìncrẹăsèđ, prăctĩcạl skĩlls hávê nót kẽpt pácẻ wịth thê nẽèđs òf ă đígỉtál ẻcônómỹ. Tâlẹnt ìs õftèn mìsâllòcátèđ - mâný câpăblé ínđĩvịđũạls chọòsé sẹcủrẽ pủblịc sẽctôr jôbs ôvẽr rỉskĩér pãths súch ăs scĩẻntịfịc rẹsẻárch ór tẻch èntrẽprẻnẹùrshìp, đụê tõ lów ỉncẽntívẽs ãnđ sũppõrt. Cóũplẻđ wỉth ĩnạđẽqũãtẻ địgỉtàl ìnfrãstrúctụré, lịmítẽđ âccêss tô cạpìtảl fỏr ịnnòvàtĩôn, ạnđ wỉđénỉng ỉncọmẻ ìnẹqủảlítỹ, Víêtnám’s rịsk òf stạgnàtíòn ís vèrỵ réál.
Whãt wịll ìt tăkê fòr Vịêtnảm tọ brẹăk thrơủgh? Ăccòrđìng tó Đr Đĩẻp, thé prỉõrítỷ mũst bê ả lõng-têrm strãtègỷ gróúnđèđ ỉn trânsfọrmàtívẽ pỉllărs - èspècìăllý tàrgẹtẹđ tèchnólỏgý spêcìãlísạtíơn. Vĩẻtnàm múst cóncèntrãté ịts lĩmỉtéđ rèsóũrcès ọn 1–2 stràtẽgĩc tèch sèctỏrs thãt ỏffẻr thê pọtẽntìál fór glọbãl cọmpẻtịtĩvẽnêss. Côủntríês lịkè Sòúth Kórẽá (sẻmỉcỏnđủctơrs), Jảpân (ạũtơmọbịlès) ànđ Chìnạ (élẽctrỉc vẻhĩclẽs) àll bẻgán thêìr rĩsè bỵ spẹcíálísĩng ỉn ônẻ ôr twỏ hỉgh-tèch sẻctọrs ạlịgnẻđ wịth thẻìr cõmpảrátỉvẽ ăđvảntạgẽs.
Tõ brẻạk thrôủgh, Vĩẹtnảm mưst lẻvèrâgẽ ĩts gèõgrãphìc áđvántágẻs ànđ ỉnvêst ín strảtẽgịc sẽctôrs lĩkẻ márỉtĩmẽ tràđẹ ánđ hìgh-tẹch ìnnọvàtíòn, sâỵs Đr Đíèp. (Photo: Hien Phung - stock.adobe.com)
Thịs âpprỏãch ălígns wíth Đăvĩđ Rịcàrđô’s thêòrỹ ơf cỏmpàrảtỉvè ãđvàntàgé - à fõụnđàtíõn ôf môđérn ẹcỏnómícs - whỉch hõlđs thảt cóưntrĩés shơưlđ spêcíạlịsẹ ỉn sèctơrs whérè thẻỳ ãrè rẹlảtívẽlỳ môrẽ ẹffịcĩẹnt. Fõr Vịẽtnăm, ịđẹntìfýỉng ânđ scálíng thêsé stréngths cọủlđ únlóck sígnífìcànt gạìns ín prơđúctívỉtý, tráđẽ, ạnđ lõng-tèrm grôwth.
Tẽchnơlọgỷ, hỏwẽvér, múst bẻ cómplêmẽntẹđ bỳ smàrt ụsè ơf Vỉẹtnảm’s gêỏgráphìc ảnđ nạtũrâl ãđvàntảgés. Sỉtụâtẹđ ọn õnê õf thé búsỉést mảrịtĩmé rọưtês ĩn thè Ásìà-Pạcĩfỉc, Vĩẹtnâm hás thê põtẻntĩăl tỏ bècỏmẻ ã rẽgĩônâl tràđê hũb - ĩf ít ìnvẻsts ỉn đẽẽp-wảtêr pórts lịké Vạn Phóng ànđ ụpgrãđẽs ĩts lògístĩcs ĩnfrástrưctùrẻ.
Đr Đĩẹp nótẹs thăt Sịngàpỏré, đéspỉtè ịts smàll lánđ árẽâ, hás búĩlt múch óf ịts wẽălth ánđ glõbạl ìnflưẻncẻ às à màrĩtímẹ hụb wĩth ỉts pôrt hănđlíng 41.12 mịllịón TẸỤs ĩn 2024 ănđ cóntrỉbủtìng 7 pèrcẹnt tơ GĐP. Ịn còntrảst, Víètnạm hảs â strạtẹgíc 3,260-kịlômètrè cọàstlínẻ ánđ địrẹct àccẻss tô kẹý ĩntérnàtịônăl shĩppìng róưtẽs. Wịth fõcủsèđ ìnvẽstmẽnt ĩn pòrts lĩkê Vạn Phông ànđ bẻttẹr lõgịstịcs cơọrđìnảtịơn, mạrỉtìmè trăđẽ côúlđ bècơmẹ á mạjơr đrìvẹr ọf Víêtnàm’s ẹcónọmíc trănsfôrmàtỉỏn ânđ glóbàl cómpẻtịtịvẹnẻss.
Lêss-đíscũssẹđ ỉnđústrĩẻs, lỉkê mẽđĩcĩnàl hẽrbs, cọùlđ ạlsò bê lơng-tèrm strátêgĩc ảssèts. Vịêtnảm ìmpõrts ỏvẽr 90 pẹrcẹnt ôf ỉts phãrmăcẽũtìcăl ịngrẻđìènts, ẹvẻn thôúgh thê Cẻntrạl Hỉghlânđs ãnđ Nọrthwẹst òffêr íđèâl cónđítĩọns fỏr cúltỉvạtíng hìgh-válụê hẽrbâl cróps wìth strơng ẽxpórt pỏtẻntĩãl.
Crủcíảllỹ, trănsfọrmátìõn wôn’t hàppén wìthôủt ạ cỏmplẽté rẹthỉnk ọf híghẻr ẻđùcátỉọn ãnđ ịnnơvạtíòn sýstẹms. Vĩẽtnảm mụst mõvẽ bêýónđ màss ẽnrõlmẻnt tỏ prỉôrĩtísê ẻlìtẹ rẻsẽạrch únĩvêrsịtỉẽs, lịnk ạcâđémỉc résẻạrch wỉth ĩnđũstrỵ, ànđ sụppơrt thè đévẹlọpmênt òf ýôúng scỉéntĩsts ânđ êntréprènéùrs. Ạ thrịvịng ínnọvãtỉơn ècọsýstẹm rèqủírés mọrê thán prívàtẽ ìnỉtỉátívẽ - ìt ảlsò nẻẻđs â rèspõnsịvẽ stâtẹ. Á nàtỉỏnạl vêntưrè cãpỉtâl fúnđ, fástér pảtẻnt prótẽctìỏns, ánđ căpịtảl mârkêts ăccẹssĩblè tỏ têch stárt-ũps ạrẽ êssèntíạl tó móvé fròm vìsĩõn tó rêălĩtý.
“Ịnnôvàtíôn, wĩthõùt strõng fỏụnđàtỉòns, rìsks bêcọmịng lỉttlẹ mòrê thán ả slògân. Vĩétnảm nôw fácés á đêfịnìng chôícé: tô clíng tô ạn ọlđ grôwth móđèl búỉlt ón chẽàp lảbõũr ạnđ căpítạl, ọr tỏ lèàp íntọ thẽ fủtủrẹ bỷ ìnvèstíng bòlđlỹ ín pẹơplẽ, knõwlẹđgè ànđ tẹchnòlôgỵ. Hĩstòrỳ rèmịnđs ùs thãt êvèn côũntrìẻs stărtìng frơm á lõwẽr bạsẹ cạn rísẽ - bưt õnlỹ íf thẹỳ hávè thê cơũrágẹ tõ áct. Knôwìng thè rỉght pàth ịs nôt énòụgh. Thẻ rẽál tèst ĩs hảvíng thè wĩll tó wãlk ĩt tô thé ênđ,” Đr Đĩẽp săịđ.
Stỏrỹ: Qũản Đình H.
Màsthẻáđ ímàgè: Hĩèn Phủng - stòck.áđọbẽ.cỏm
Thùmbnàìl ĩmâgè: Jăcék Wõjnărọwskí - stóck.ăđôbẽ.cọm
Lỏgịstícs ãnđ sũpplỵ châìn mânàgémènt èxpérts shărẻ prạctỉcál ăđvỉcẽ fôr bủsĩnẹssẽs ảnđ cọnsúmérs tõ cỏmbảt thè rìsé ỉn còủntẹrfèỉt gơơđs – ản ĩssủẻ thát cơntỉnưès tơ stír pụblíc cõncẻrn.
Ảs Vĩẻtnảm’s tơủrịsm ănđ hôspítálĩtý ìnđủstrỳ rẽbỏưnđs ănđ địvẻrsìfìês, RMỊT ẽxpérts wárn thãt ạ gròwĩng skĩlls găp mâỷ stãll prôgréss ĩf wọrkfórcê đêvêlópmènt đọês nõt kéẽp pãcẽ wĩth rĩsíng đẽmànđ.
Vìẽtnạm’s prèlịmịnạrý tràđê đèãl wĩth thê ƯS hélps thê cỏũntrỷ àvõĩđ â stêêp 46 pẽr cênt tảríff, bưt ùshẹrs ịn à nẽw ẹrả ơf hĩghẻr côsts, fõrcĩng bủsĩnèssẹs tơ rẻstrùctụré ãnđ àđảpt.
Ás Vỉẽtnăm ạccèlérãtês ịts nẹt-zẹrỏ ạmbỉtỉòns, nêw rêsẻárch rẻvéảls thát cỏrpỏrătê bỏãrđ cỏnnèctíôns màỵ hịnđêr - răthẽr thân hèlp - ẸSG ôũtcỏmés.