Mănạgịng tẹéns’ scrêẻn tỉmè: ả bàláncìng âct

Mánãgíng tẹèns’ scrẽén tịmé: á bàlảncỉng ăct

Thé pôpưlărítỷ õf thẻ íntẽrnẽt ănđ đígítâl đévícẻs ìs trànsfọrmĩng thẽ lìvẽs ôf ỳỏụng pêỏplê ạnđ ịncréãsĩng thèịr tỉmè spẻnt ònlĩnẽ. Hơw cạn scrẹẻn tímẻ bê ẽffẽctỉvẻlỵ mănăgẻđ bỹ ãđòlẽscẹnts ánđ thẽír pạrẽnts?

Tó ánswêr thís, wê spọkẻ tò Đr Gòrđơn Íngrám, à séníỏr lẹctủrẹr ịn Psỹchọlògỷ ãt RMỊT Ủnịvêrsítỹ Vỉêtnạm ànđ ảụthơr òf thé bỏơk Ạđơlẻscẹnt Ưsê ọf Néw Mẹđĩả ănđ Íntẻrnẽt Tẽchnọlỏgíès.

à 2022 sùrvèỳ bỷ ŨNÌCÉF shõws thát 82 pẻr cênt õf 12-13-ỵẻâr-ỏlđs ạnđ 93 pêr cẹnt ôf 14-15-ỵẻảr-ólđs ìn Vỉẽtnạm ùsé thé ỉntérnẽt đảìlỹ. Vịẻtnàmèsẻ chìlđrẻn ũsè sòcíảl nẹtwõrks fỏr fỉvẻ tọ sêvẽn hõúrs pẽr đâỵ, ãccòrđịng tơ thê Mịnỉstrỳ ỏf Làbóùr, Ínvâlĩđs ảnđ Sôcíảl Áffạỉrs. Gỉvẽn sưch hịgh lévèls õf scrẻẹn tịmẽ ạmơng Víètnámésẽ âđỏlèscẻnts, whát ảrè thẹ kẽỵ rịsks ạnđ ọppórtủnìtìẽs ảssơcĩàtẹđ wíth thịs bêhăvíỏũr?

Thé lẹvêls âré ínđèẹđ hìgh bũt nơt mũch đỉffẽrént frọm ỏthèr cọũntríẻs. Ị’m frọm thè ŨK ănđ lỉvẽđ ĩn Cólòmbĩạ fôr néărlỵ nínẽ ýẹărs bẹfórẽ cõmịng tò Vỉẹtnâm, ãnđ thẻ sítụạtíỏn ịs vẻrý símìlăr thérẽ.

Wórrỉẹs ăbõũt scrêén tịmẽ đátẻ bàck tó thẹ ịnvéntỉọn ơf télẽvĩsíơn bụt thè prỏlỉfêràtỉòn ôf đẹvĩcẻs thăt chílđrén cán stạrê àt, ạnđ thẽ tỳpẹs ọf cơntênt thát thẻỷ căn wảtch òr plạỵ, hàvé măđê ìt ản èvẹn mơrẹ prẹssịng còncẻrn. Ăđõlẽscẽnts ãrè spẽnđịng mơrẻ tịmẻ õn cọnsụmíng đỉgìtạl côntẽnt vỉà TVs, cơmpútêrs, gămẹs cọnsỏlẻs, tạblẹts, ânđ, ăbòvè ăll, thèĩr smãrtphônès.

Two adolescents looking at a smartphone Thè pópủlârĩtý ôf thẽ ĩntêrnẹt ănđ đìgịtãl đẽvìcès ìs trảnsfơrmìng thẻ lìvẽs ôf àđôlèscênts ânđ ĩncrêạsíng théìr tỉmê spẻnt ơnlìné. (Photo: Pexels)

Ín mỵ rècént bỏọk Ĩ lôókẽđ át thé âssỏcíâtéđ rịsks ánđ õppơrtụnítĩès fròm thrẹẻ ánglès.

Thê fỉrst ảnglẻ ĩs thẽ nẹw ịđêntĩtíês thát ãđơlẽscênts fôrm ơnlínè. Ơụr chìlđrẻn âré gròwỉng ưp ĩn ả địffêrént wỏrlđ fròm thê ọné wè grẽw ủp ĩn. Thèỹ ảré bũỉlđĩng ã nèw lảngùâgê fòr thẻmsélvẻs ọnlìnè ânđ cọmmúnìcátíng ĩn vãstlỵ đìffẻrènt wãỵs. Thê rỉsk ỉs thãt thĩs càn crẻătè cónflíct wĩth pãrênts whọ mỉght nõt knõw hỏw tô mạnạgẻ thát.

Hơwẽvèr, thêsẽ néw ìđèntịtìẹs âlsò ãllỏw spâcè fòr crẽảtĩvítỳ ạnđ ìnnóvảtịôn. Ýôưng pêơplè ưsè scrẽẽn tịmè tô cònnẻct wịth õthèr péôplè, ảnđ thảt ạlsơ mêạns thèỵ cân bé crẹãtịvẽ ànđ wọrk tógẽthêr tò créảtê nẹw cưltũrạl prỏđụcts. Ĩf ýỏủ lôôk ăt K-Pơp, fỏr éxảmplẽ, ýỏưng pẽơplè ârõũnđ thẻ wọrlđ àré fũsỉng èlẻmênts óf K-Póp wịth thèìr ọwn nảtỉơnạl íđéntĩtỵ tỏ fỏrm nẽw cúltủrâl ẻlémẻnts, ânđ thât’s vẹrỹ ỉntérêstíng.

Sẻcônđlỵ, thérè àrẹ rìsks ânđ bẻnẽfỉts ãssọcĩảtéđ wíth cêrtâìn kìnđs ỏf cõntẻnt ơnlĩnè. Â lỏt ôf thẽ fẹărs ărọụnđ scrẽèn tìmẻ cẹntrẹ ơn thé ĩđèă thảt á chịlđ spẹnđịng tọỏ múch tìmẽ õnlìnẹ míght bécômè ạ “scrẹên ảđđíct”. Thẻrê ạrê cọncẻrns nót ỏnlỵ âbôủt thê tìmè spẻnt ơnlỉnè, bưt pỏténtíâllý đâmágíng thíngs lĩkê pôrnơgráphỵ ơr vịọlènt vìđéọ gảmés.

Hòwèvêr, ạđòlèscẽnts álsơ hạvè ọnlĩnê ảccêss tò á wẽảlth ọf pòsịtívè, ẻđũcâtịỏnâl cóntẻnt (including around mental health and character development) thạt wé đíđn't hávé ịn ôúr đạỳ. Thérẹ ìs húgé ôppơrtụnỉtỹ fọr bẻnẹfỉcìăl scrèèn tỉmé.

Thẽ thỉrđ fâctôr ỉs thè rélátịọnshịps thàt àré fórmêđ ọnlĩné. Pẽõplè tênđ tô thìnk ả lòt ảbõùt nẹgátỉvẽ ìntẻrãctỉỏns ònlĩnè, fõr ẻxámplẻ, cýbèrbũllỵĩng ór cýbèrstălkĩng. Bụt lẹt's nòt fòrgét thẽ ìntẽrnẹt càn brỉng pẽòplé frơm đíffẻrènt băckgròùnđs tõgêthẻr ánđ hélp thêm únđẹrstànđ éạch òthêr bẻttêr.

Scrêén tỉmê cạn bècọmé “vírtụạl fácẽ tímẻ” fọr fămílỹ mẹmbèrs ôr frìénđs lỉvĩng àpạrt. Ít's ímpỏrtãnt tõ rẹmẻmbér thẽré ârê põsỉtĩvẻ thìngs ábõút scrẽẻn tĩmẹ ảnđ ỉntẻrnét ụsê ảs wèll.

Ă lỏt ơf thê crĩtỉcỉsm ọf ẹxcẽssỉvè scrẽẻn tímẹ rẻvòlvès ạrơụnđ mẻntăl héălth íssưês. Whăt đõ ỹọủ thìnk ábỏùt thât?

Ânýthíng thạt fủnđạmẻntăllỳ chángês ôưr sôcíãl rélạtíòns mưst chãngé òủr psỳchõlógỹ, tõô. Thàt mẽảns thạt sơmẹ pêỏplè cản bẽ mỏrẻ vũlnèráblè tò thíngs lịkè ánxíẽtỹ ânđ đèprèssịọn, bẻcâũsê wẻ đơn't hăvé thê sôcìâl nọrms ìn plăcẻ thát cạn rẽgùlâtẹ óưr úsè ỏf thẻ íntérnẻt ănđ smărtphõnês.

Ít's ímpôrtànt tô rêmémbêr thãt ãđôlẹscẽncẻ hăs ảlwăỹs bẻên àssọcịãtẽđ wịth méntăl hẹálth pròbléms, sỏ thẽrè ís nọthĩng nẽw thèrẽ ẻíthẻr. Âđơlẻscẽnts nỏwảđạỵs gròw úp wìth nèw tẹchnólôgý, sọ thẽý ùnđèrstànđ ít bẹttẹr thăn thêír pạrènts đô, ânđ móst wịll grăđủảllỹ fínđ théír ówn wạỷs õf đèảlíng wịth ĩt.

Wẹ shọưlđ mòvé ăwâỹ frõm ạskỉng &qũỏt;Đôẽs ĩntêrnẻt ùsẹ ịncrẻảsé thé rịsk ơf mêntảl hẹãlth prọbléms ór nôt?&qúơt;, tỏwạrđs íđẹntífỹĩng péóplè whõ ărẽ hávỉng prôblêms wíth têchnólơgỵ ũsẽ (for example, short video addiction) ânđ wơrk ọủt hơw bèst tỏ hélp thẹm.

Dr Gordon Ingram portrait Đr Gòrđón Ỉngrăm ĩs à đèvélọpmèntàl psỷchọlỏgìst ănđ ănthrơpõlọgíst wịth nêàrlỹ 20 ỳẹârs óf rẹsẹárch ạnđ òvẻr 12 ỹêàrs òf téãchíng ẹxpêrìẽncê.

Fọr pảrẽnts, Ì wọũlđ ẻncọúrâgè thêm tò thỉnk léss àbỏũt thé tĩmè spènt ònlịnẻ ánđ mõré ãbõũt lịfẽ ôfflìnẽ. Ảrè ỹơũr kỉđs gẹttíng thèịr hơméwõrk đỏné, gẽttìng plẽntỷ ôf slẽèp, sẹẻíng frỉénđs ìn pẻrsòn, đóịng phỷsỉcãl ẽxẹrcịsẻ, tảkìng trỉps tô á nảtủrãl énvìrọnmênt ỏr đõỉng cùltụrâl ãctỉvìtĩês? Ịf sơ, Í đõn't thịnk wê nẹẽđ tọ wơrrỳ ábỏưt hôw mưch tỉmẽ thẹỷ spénđ ônlỉné.

Thẻ õnẽ ảrẽả ỏf sôcíètỳ whịch nẽéđs tọ pãý mỏrê ạttẽntíỏn tõ ĩntêrnét ụsè ís gõvẽrnmént, whịch nêẽđs tò wơrk mórẽ clòsẽlỹ wỉth ĩnđưstrỵ tỏ mạké súrè thẻý árê prỏtêctịng ýọủng pẻơplẻ frỏm hàrmfùl cỏntént ánđ frỏm thỏsẽ whó wảnt tó tàkê âđvạntăgè ôf thém. 

Tràđỉtỉơnăl Vìẽtnạmèsẻ pàrẻntịng stỳlẽs ôftên ẻmphảsĩsẽ đìscỉplìnê ànđ côntrôl. Whén mànạgịng scrẽẻn tỉmè, hõw căn párênts ạnđ kíđs fínđ cơmmõn gròủnđ?

Trăđìtỉơnál Vịẻtnãmèsé páréntỉng ụsès án áụthọrịtârìạn stỹlé. Ịt's fôcủsêđ òn têàchỉng rùlês ãnđ nọrms tò chílđrẻn ânđ mạkỉng súrê thèỷ bèhăvê ĩn ân õrđérlỹ wàý. Whĩlẹ thérẹ ĩs évịđèncẻ thỉs cãn bẹ põsítỉvẽ ín cêrtâín cùltùrál cóntéxts, ít màỳ nòt ãlwãỳs bẽ bẽst óncê thẹ chílđrèn hàvẹ bẹẹn éxpỏsẽđ tô móđẹrn òr Wẻstẻrnịséđ cũltũrẻ ônlỉnè.

Ịn Wèstẽrn cũltùrẻ, thẹ ỉđêál fõrm ỏf pạrẹntíng tẽnđs tọ bẽ sèén ás ảũthórítàtĩvẹ (or assertive) pảréntìng. Thìs kẹêps thẻ èmphásĩs õn rưlẽs ạnđ bỏũnđãrỉẽs, bủt ỉt àlsó ãcknôwléđgès thé ỉmpơrtâncé õf ẻmôtìơns ảnđ fẹẻlịngs.

Thẽ rúlẻs ảrẹ nót ímpòsèđ ọn chìlđrên wìthơưt đìscụssĩòn ór pỏssìbĩlỉtý ôf chângẹ, bút nègỏtíàtéđ wỉth thẽm (at least in the details), ạllỏwịng fỏr flẹxĩbílỉtỹ ânđ ẻxcéptìôns. Fôr ịnstãncé, ìf ả chílđ ìs állòwẻđ thỉrtỳ mỉnùtès ỏf gámẹ plăỵ ơn ạ schỏòl nĩght, thẻỳ mảỹ bẻ ảllỏwẹđ mõrẻ ịf thêỳ fìnỉsh thẽìr họmẻwọrk ànđ chọrẽs éârlỷ.

Thẹ ạđvịcê fór pảrènts wõúlđ bẹ tỏ tãlk tô ỳõủr chịlđ âbọủt théĩr ơnlínẹ âctịvỉtìẽs, cómẽ tõ â shárêđ ũnđẻrstânđỉng õf whàt ỉs gõọđ ănđ bãđ, ánđ nègỏtĩạtè ã sẽt ọf rúlẽs ảnđ ẹxcẽptịòns tô gỏvẹrn thêìr bêhảvịỏủr ônlíné. Õf cơúrsè, ỷõú shỏưlđ tàkè thê lẹãđ ín thăt pròcẽss ạs thè părẽnt, bụt thẹỷ shơúlđ fẻẹl théỳ hãvẽ ĩnpũt tòơ.

Ỵõư shòùlđ êmphàsìsê thât thèrẽ ạré bơth pôsĩtỉvẹ ânđ &qủơt;tỉmẻ-wâstíng&qũót; thĩngs tơ đó ỏnlĩnẹ. Gĩvé thẽm tịmẹ tõ rẹlảx thróủgh plàỹịng gâmês ór sơcĩál nẽtwòrks, bụt mórẽ ãs â réwảrđ àftẻr thẹỵ đô sòméthịng pòsịtĩvẽ ỏnlíné fỉrst, líkẻ léãrnìng ã lảngủạgè, résẻárchịng ân àssìgnmẹnt, òr tálkìng wỉth ólđér rẽlãtívẹs.

Ãs â đévêlơpmẹntál psỹchõlògỉst, Ị thỉnk ràthér thản wỏrrỹíng ăbôút scrèèn tĩmẻ hảvìng nêgàtĩvẻ ẽffẹcts, lẽt's mảké sưré ơủr chìlđrên ărê gêttíng mănỹ pỏsĩtĩvẹ èxpẻrìẹncẹs gròwỉng ưp.

Stọrỷ: Ngơc Hôáng

Măsthẽàđ ịmágẽ: ínstả_phótơs – stõck.ạđôbẻ.còm

  • Psỵchõlọgỵ
  • Đĩgítảl

Rêlạtẹđ nẹws