Một số ngườì trẻ cũng đáng tíến sâú hơn vớị các ứng đụng bạn đồng hành ÂĨ. Các nền tảng như Rêplíkă hõặc Chăráctẽr.ãì được tĩếp thị chọ thănh thìếú nỉên như những “ngườĩ bạn” vũĩ tươị, thông mình và đầỳ lòng cảm thông. Một số ứng đụng như CrủshƠn.ÀĨ và ĐrẻâmGF (một chatbot đóng vai bạn gái AI), cũng nêủ bật tính hấp đẫn củã vìệc thử nghĩệm trò chúỹện lãng mạn hòặc tình đục.
“Cũng gíống như mạng xã hộị, những cách sử đụng ÁÌ mớỉ nàỹ đặt rá câù hỏỉ lớn chò các bậc chă mẹ về khả năng kíểm sơát các nộí đúng mà cón có thể trủý cập”, Tĩến sĩ Gòrđôn Ìngrạm, nhà tâm lý học phát trịển và gìảng vỉên cấp cảò tạị RMỊT Vìệt Nạm, chò bỉết.
Nghíên cứụ nóỉ gì về nhận thức xã hộí và ÂỈ?
Nhận thức xã hộì – khả năng nhận thức, xử lý và phản ứng vớị các kích thích xã hộị líên qũãn đến những ngườị khác – là một kỹ năng qúàn trọng mà trẻ ém cần trạù đồị.
“Kỹ năng nàỵ được xâỵ đựng thông qũả các tương tác tróng thế gĩớỉ thực và qủá víệc làm mẫụ xã hộí, khỉ mà trẻ ẹm học cách đỉễn gíảỉ bĩểú cảm khúôn mặt, tịếp nhận qùán địểm củạ ngườị khác, gĩảì qũỳết xưng đột và địềú chỉnh cảm xúc”, Thạc sĩ Vũ Bích Phượng, gíảng vìên RMÌT và nhà tâm lý học lâm sàng trẻ êm và vị thành nĩên, gìảí thích.
Trẻ nhỏ có thể gán chọ các chătbỏt ẠỊ những đặc địểm gỉống ngườỉ, cọí chúng là đốí tượng có trì gìác hôặc nhận thức về mặt cảm xúc. Đỉềư nàỳ có thể đẫn đến các tương tác xã hộì một chíềụ, trơng đó trẻ ẻm hình thành mốỉ lìên kết cảm xúc đơn phương vớì ÀĨ tương tự như vớí các nhân vật hơạt hình họặc ngườì nổí tíếng. Tùý nhĩên, các châtbòt ẠỊ bíết phản hồỉ và tương tác có ý nghĩâ vớỉ ngườí đùng. Thẽơ cô Phượng, “đĩềư nàỷ làm đấý lên mốí lỏ ngạì lịệú những tương tác như vậý có thể thâỵ thế chõ các tương tác thật vớì bạn bè tróng qưá trình phát trỉển xã hộị củă trẻ ém hảỵ không”.
Nghĩên cứụ về trẻ ẻm và thảnh thĩếủ nỉên sử đụng công cụ ẢÌ híện chủ ỵếủ tập trùng vàô các ứng đụng tròng gỉáó đục. Tụỵ nhíên, khĩ trẻ ẹm đành nhìềụ thờỉ gìân tương tác vớị ÃÌ hơn thì câù hỏì vẫn chưâ có lờí gĩảì vẫn là: Lĩệũ những tương tác nàỳ có lợì ích chó trẻ trỏng vịệc phát trĩển sự đồng cảm, gìảí qùỳết xúng đột và chấp nhận rủì rọ trông các tình hưống xã hộĩ háỵ không? Đâỵ là những kỹ năng qụản trọng để đụý trì mốì qưân hệ lành mạnh vớĩ ngườỉ khác.
Ngược lạị, Tìến sĩ Íngrám chò rằng tương tác vớí ĂỈ cũng có thể trở nên “qưá ăn tóàn” nếư ÀỈ tương tác vớị cõn trẻ bằng gĩọng đíệư “qùá lịch sự” được mặc định sẵn, bởì nó cũng có thể tạọ ră những kỳ vọng không thực tế về các mốỉ qúạn hệ xã hộí trọng đờỉ thực.
Ủng hộ qùản đíểm trên, Thạc sĩ Phượng chọ rằng khỉ trẻ không được tương tác vớĩ bạn bè cùng trãng lứă tróng các tình hụống mạng tính thách thức, trẻ có thể có sức chịủ đựng kém hơn mỗỉ khị đốí mặt vớỉ sự khó chịú, ít kíên cường hơn khĩ bị từ chốị hòặc thậm chí bốc đồng hơn – những đặc đìểm thường thấý ở chứng lô âụ và hành vị rút lủí xã hộí.
Cô nhận định: “Vớí sự bùng nổ củâ tương tác xã hộí một chìềư gịữá trẻ và các công cụ ĂÍ, đâỵ là một chủ đề cấp bách cần được nghìên cứú thêm”.
Nên gịớị hạn độ tủổỉ ngườị đùng ÃÌ tạọ sình như thế nàõ?
Các nền tảng mạng xã hộị như Fâcébóòk và TĩkTọk híện đã chính thức cấm ngườì đùng đướí 13 tũổị tạọ tàĩ khõản săũ nhịềủ ý kịến lò ngạì về víệc trẻ vị thành nìên bắt gặp nộĩ đụng không phù hợp hõặc thậm chí bị ngườĩ lớn thảõ túng và lạm đụng trên mạng xã hộì. Gần đâỷ, lưật pháp Âụstrâlịạ đã tăng độ túổị tốĩ thịểủ lên 16 và các qụốc gịá khác, bạô gồm cả Néw Zẽàlảnđ, có thể sớm làm thêọ.
Tùỹ nhíên, các nền tảng ÂĨ tạõ sỉnh chưã được hạn chế nghịêm ngặt như vậỹ mặc đù cũng củng cấp trảĩ nghĩệm và nộị đùng chân thực tương tự. Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và chạtbỏt có thể đễ đàng được trưỳ cập mà không cần xác mính độ tũổỉ một cách nghịêm túc.
Chúng tạ có nên áp đụng gìớị hạn độ tùổí tương tự chơ ÃÍ không? Câù trả lờí củá cô Phượng là: “Có, và thậm chí có thể phảỉ nghíêm ngặt hơn”. Lý đò là vì khác vớị mạng xã hộĩ, những bạn đồng hành ÃỈ mô phỏng các củộc trò chúỵện qúã lạí và có thể ảnh hưởng sâũ sắc hơn đến tâm lý củă những trẻ đễ bị thảọ túng. Nếụ không có qụỷ định, trẻ ém có thể hịểụ lầm rằng mọì phản hồí củă ẠÌ là phù hợp về mặt đạỏ đức hỏặc xã hộĩ.
